Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού η 2 Απριλίου

Η Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού καθιερώθηκε από τη γενική συνέλευση του ΟΗΕ (την 1η Νοεμβρίου 2007) και αποφασίστηκε να γιορτάζεται κάθε 2 Απριλίου, με έναρξη τον Απρίλιο του 2008. Σκοπός της είναι η ευαισθητοποίηση και η ενημέρωση της παγκόσμιας κοινής γνώμης για τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί η ομαλή ένταξη των ατόμων με αυτισμό στη κοινωνία. Η ημέρα αυτή είναι αφιερωμένη περισσότερο στο παιδί με αυτισμό.

Τι είναι ο αυτισμός;

Ο αυτισμός έχει διάφορες μορφές που υπάγονται στη σφαίρα των διάχυτων αναπτυξιακών διαταραχών ή αλλιώς στο φάσμα διαταραχών του αυτισμού, όπου η κάθε μορφή διαταραχής επηρεάζει πολλές πλευρές της λειτουργικότητας του ατόμου και όχι μόνο μια «περιοχή» ανάπτυξης του.

Ωστόσο, είναι δύσκολο να δοθεί ένας μόνο ορισμός για τον αυτισμό λόγω των διαφορετικών ερμηνειών που αποδίδουν ειδικοί και γονείς παιδιών με αυτισμό, οδηγώντας συχνά σε μια διάσταση απόψεων.

Συχνότητα

Σύμφωνα με την αρχική αναφορά του Kanner (1943), η συχνότητα του αυτισμού στις 10.000 γεννήσεις είναι 4-5 παιδιά με αυτισμό. Πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι είναι υψηλότερη με 16,8 παιδιά με αυτισμό ανά 10.000 γεννήσεις.

Η αριθμητική υπεροχή ανήκει στα αγόρια με αναλογία 3-4:1 κορίτσι με αυτισμό.

Αίτια

Η αιτιολογία δεν είναι πλήρως γνωστή, εικάζεται όμως ότι τα αίτια συνδέονται κυρίως με:

- παθολογία του κεντρικού νευρικού συστήματος,

- χρωμοσωμικές ανωμαλίες,

- γενετικά ελλείματα και συγγενείς λοιμώξεις

- εμβόλια, αντιβιώσεις κ.ά.

  Όπως και να έχει όμως το μόνο για το οποίο είναι σίγουρο είναι πως ο αυτισμός δεν οφείλεται στη σχέση μητέρας – παιδιού, πατέρα – παιδιού ή παιδιού με αδερφικό πρόσωπο/-α, όπως θεωρούσαν στην αρχή της εμφάνισης του.

Συμπτώματα

Πρωτεύοντα (απαραίτητα για διάγνωση)

• Διαταραχή της κοινωνικής αλληλεπίδρασης (π.χ. παθητική κοινωνική απόσυρση, ακατάλληλος τρόπος αλληλεπίδρασης κ.α.)
• Διαταραχή της επικοινωνίας (π.χ. δε κατανοούν σκέψεις και συναισθημάτων των άλλων, έλλειψη χρήσης χειρονομιών - τόνου φωνής - στάσης σώματος κ.α.)
• Διαταραχή της φαντασίας (ανικανότητα για φανταστικό παιχνίδι, περιορισμένο ενδιαφέρον, προσοχή ασήμαντων πραγμάτων, έλλειψη κινήτρου σε συμμετοχή ομαδικών δραστηριοτήτων κ.α.)

• Επαναλαμβανόμενες στερεοτυπικές δραστηριότητες:

  
  Απλές (τρίξιμο δοντιών, κινήσεις χεριών - ποδιών)
  
  Σύνθετες (εμμονές, τακτοποίηση αντικειμένων σε σειρά)
  

Δευτερεύοντα

• Προβλήματα λόγου
• Προβλήματα οπτικού ελέγχου και βλεμματικής επαφής
• Μίμησης της κίνησης
• Ασυνήθιστες αντιδράσεις σε αισθητηριακές εμπειρίες
• Ακατάλληλες συναισθηματικές αντιδράσεις
• Ποικίλες διαταραχές στις φυσικές λειτουργίες και στη φυσική ανάπτυξη
• Διαταραχές στη λήψη φαγητού
• Ασυνήθιστη μορφή μνήμης
• Ιδιαίτερες ικανότητες

Διάγνωση

Η αυτιστική συμπεριφορά εκδηλώνεται κυρίως στους πρώτους 30 (συνήθως 18-24) μήνες της ηλικίας του παιδιού. Επίσης, κάποιοι υποστηρίζουν ότι η συμπεριφορά αυτή είναι έκδηλη με τη συμπλήρωση του τρίτου έτους. Η πιο ασφαλής ηλικία για διάγνωση όμως είναι στην ηλικία 2, 5 - 3 χρονών. Η οικογένεια μπορεί να λάβει υποστήριξη και συμβουλευτική από τους ειδικούς ψυχικής υγείας.

Θεραπεία

Υπάρχουν πολλές και διάφορες θεραπευτικές – εκπαιδευτικές προσεγγίσεις οι οποίες στοχεύουν στη καλύτερη ποιότητα ζωής του παιδιού. Οι προσεγγίσεις αυτές όμως δε ταιριάζουν σε κάθε παιδί με αυτισμό. Είναι σημαντικό να δημιουργείται ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε παιδιού το οποίο θα αφήνει περιθώρια αναπροσαρμογής ανάλογα με την εξέλιξη του. Το περιβάλλον όπου το παιδί εξελίσσεται παίζει, επίσης, σπουδαίο ρόλο στην επιλογή των κατάλληλων παρεμβάσεων.Το εξατομικευμένο πρόγραμμα θα πρέπει να είναι λειτουργικό ακόμη και σε περιπτώσεις που η παρέμβαση γίνεται ομαδικά (π.χ. σχολείο, Κέντρο Ημέρας κα.).

Στο θεραπευτικό πλαίσιο του αυτισμού η  χορήγηση φαρμάκων είναι πιο σπάνια και εξαρτάται συνήθως από παράγοντες, όπως η ηλικία, η συννοσηρότητα κ.α.

Σύνδεση με την Κοινότητα και κοινωνικοποίηση

Οι άνθρωποι έχουμε πολύ συχνά την τάση να βάζουμε «ταμπέλες» σε οτιδήποτε θεωρούμε διαφορετικό. Στη περίπτωση του αυτισμού είναι σημαντικό να γνωρίζουμε σε τι αναφερόμαστε, διότι έτσι μόνο θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε.

Όλοι μας άλλωστε είναι πιθανό να έρθουμε κάποια στιγμή σε επαφή με έναν άνθρωπο που έχει αυτισμό είτε το γνωρίζουμε, είτε όχι, είτε το καταλάβουμε, είτε όχι.

Η ζωή στις πιο μικρές πόλεις είναι πιο βοηθητική για το άτομο με αυτισμό αλλά και για την οικογένειά του. Με τον καιρό, ο περίγυρος γνωρίζει τις δυσκολίες του ατόμου, εξοικειώνεται και αποδέχεται τη διαφορετικότητα του. Η όλο και πιο συχνή συναναστροφή με το άτομο με αυτισμό, κάνει τους ανθρώπους πιο ευαίσθητους, πιο πρόθυμους αλλά και πιο «σίγουρους» στο να βοηθήσουν σε ό, τι και αν χρειαστεί. Από τη μεριά του, το άτομο με αυτισμό νιώθει με τον τρόπο του ότι έχει γίνει αποδεκτό και μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα στο περιβάλλον – κοινωνία που συνδιαλέγεται.

Σε αντίθεση, στις μεγαλύτερες πόλεις, όπου οι σχέσεις είναι πιο απρόσωπες και υπάρχει μεγαλύτερος φόβος, το άτομο με αυτισμό δυσκολεύεται περισσότερο στο να προσαρμοστεί και να κοινωνικοποιηθεί, με αποτέλεσμα πολλές φορές να περιορίζεται σε συγκεκριμένους χώρους και συγκεκριμένο πλαίσιο. Μη ξεχνάμε πως ακόμη και ένα γεγονός που για εμάς μπορεί να φαντάζει ασήμαντο, μπορεί να είναι πολύ σημαντικό για τη κοινωνικοποίηση, την ένταξη, την αποδοχή και κατά συνέπεια την εξέλιξη ενός αυτιστικού ατόμου.

Τέλος, συνήθως αναφερόμαστε στα άτομα με αυτισμό και ξεχνάμε τις οικογένειες τους, οι οποίες  χρειάζονται,  επίσης, αποδοχή και στήριξη. Η οικογένεια, η κοινωνία, οι θεραπευτές και το ίδιο άτομο με αυτισμό πρέπει να λειτουργούν σαν ομάδα, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα σε όλους τους τομείς.

Βιβλιογραφία

Γκολένα,Ε.(2008). Αυτισμός:Αίνιγμα και πραγματικότητα. Από τη θεωρητική προσέγγιση στην εκπαιδευτική παρέμβαση. Αθήνα: Οδυσσέας.

Ξυνορόδου, Ε. (2010). Ένα παιδί με αυτισμό.EDUspecial.Αθήνα: E.S., 64-65.

Στασινός, Δ. (2013). Η ειδική εκπαίδευση 2020. Για μια συμπεριληπτική ή ολική εκπαίδευση στο νέο-ψηφιακό σχολείο με ψηφιακούς πρωταθλητές.

Quill.A. (2005).Διδάσκοντας αυτιστικά παιδιά. Τρόποι για να αναπτύξετε την επικοινωνία και την κοινωνικότητα. Αθήνα: Έλλην.

Για την Ε.Κ.Ψ.Ψ.Υ. Φωκίδας

Αργυρώ Χατζηπέτρου
ειδική παιδαγωγός

..............................

Η Εταιρία Κοινωνική Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας είναι ένα επιστημονικό Σωματείο, μη κερδοσκοπικό, μη κυβερνητικό που λειτουργεί στο Νομό από το 1981. Στελεχώνεται από ομάδα ειδικών επαγγελματιών ψυχικής υγείας με σκοπό την προσέγγιση παιδιών, εφήβων και ενηλίκων που χρήζουν βοήθειας λόγω δυσκολιών ψυχικής υγείας. Στόχος η πρόληψη, η διάγνωση και η έγκαιρη παρέμβαση σε αυτές τις δυσκολίες με τη δημιουργία θεραπευτικών - κυρίως εξατομικευμένων – προγραμμάτων προσαρμοσμένα στις ανάγκες του κάθε ατόμου αλλά και της οικογένειας του.

Οι υπηρεσίες παρέχονται δωρεάν μέσω της Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας και του Κέντρου Ημέρας για Παιδιά, Εφήβους και ενήλικες στο Νομό Φωκίδας.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στα παρακάτω τηλέφωνα επικοινωνίας:

2265022924, Κινητή Μονάδα Ψυχικής Υγείας  (Εθνικής Αντιστάσεως 13, Άμφισσα),

2265023222,  Κέντρο Ημέρας παιδιών, εφήβων και ενηλίκων (Σαλώνων 29, Άμφισσα).